Bozkürt: Ülkücü Kürtlerin Saklı Kalmış Hikâyesi

Türkiye'de 41 yıllık çatışma sürecine son verilmesi umuduyla başlatılan “Terörsüz Türkiye” sürecine paralel olarak, araştırmacı yazar Ahmet Dinç’in kaleme aldığı Bozkürt: Ülkücü Kürtlerin Saklı Kalmış Hikâyesi – Biji Türkiye adlı kitap yayımlandı. Eser, bugüne dek kamuoyunun çok az bildiği bir kesimi, Ülkücü Hareket içinde yer almış Kürt ve Zaza kökenli bireyleri merkeze alıyor.

Kitap, Hayat Yayınları tarafından “Deşifre X Kitaplar” serisi kapsamında yayımlandı. Serinin bir diğer kitabı olan Trojans: Ankara’da ABD Ajan Okulu, Ahmet Köprülü imzasıyla aynı dönemde okuyucuyla buluştu. “Deşifre X Kitaplar” serisinin Yayın Danışmanı ve iki kitabın editörü ise gazeteci Kamuran Akkuş.

Ülkücü Hareket’e Katılan Kürtlerin Bilinmeyen Öyküsü

Bozkürt, 1970’lerden günümüze uzanan dönemde, Kürt ve Zaza bireylerin Ülkücü Hareket’e katılımının ardında yatan sosyolojik, kültürel ve ideolojik dinamikleri mercek altına alıyor. 328 sayfalık çalışma, titizlikle yürütülen arşiv araştırmalarının yanı sıra 50’nin üzerinde kişiyle yapılan sözlü tarih görüşmelerine dayanıyor.

Diyarbakır Ülkü Ocakları’nın 1975 yılındaki faaliyetlerinden, dönemin sembol isimlerinden Alparslan Türkeş’in bölgedeki mitinglerine kadar uzanan anlatı, Ülkücü Kürtlerin hem bireysel hem kolektif deneyimlerini kayıt altına alıyor. Kitapta yer verilen belgeler ve fotoğraflar, tarihe görsel tanıklık sağlıyor.

“PKK’sız Bir Türkiye’de Bozkürtler”

Kitabın önsözü, 27 Şubat 2025’te, Abdullah Öcalan’ın PKK’ya silah bırakma ve örgütü feshetme çağrısını yaptığı gün kaleme alındı. Bu zamanlama, eserin içeriğiyle çarpıcı bir kesişim yaratıyor. Yazar Ahmet Dinç, bu kritik tarihsel eşiği “PKK’sız bir Türkiye’de Bozkürtler” başlığı altında değerlendiriyor.

Dinç’e göre, PKK’nın baskın ideolojik ve fiziki varlığı, Kürt Ülkücülerin kamusal alandaki görünürlüğünü büyük ölçüde gölgelemişti. “Bozkürtler”, 1980 sonrası süreçte bölücü şiddete karşı Kürt gençlerini koruma misyonuyla hareket ederken, zamanla geri çekilmek zorunda kaldı. Dinç, PKK’nın silah bırakması halinde, bu kesimin yeniden aktif hale gelmesi gerektiğini savunuyor:

“Yeni dönemde ‘Bozkürtler’, iki halkın ortak gelecek tahayyülüne katkı sunacak gerçek birer tutkal olabilir.”

Ülkü Ocakları'nın Doğu'daki Tarihi

Kitapta yer verilen tanıklıklar, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da Ülkü Ocakları’nın kuruluş süreci ve faaliyetlerine dair yeni veriler sunuyor. 1975 yılında Diyarbakır'da Alparslan Türkeş’in bir tankın üzerinden yaptığı miting konuşması gibi simgesel olaylar, arşiv belgeleriyle desteklenerek aktarılıyor. Aynı mitinge katılan dönemin Diyarbakır Ülkü Ocakları Başkanı Ali İhsan Bacalan’ın anlatımı, kitaba sahici bir tarihsel perspektif kazandırıyor.

Bozkürtler: Hem Tanık Hem Aktör
 

Bozkürt, sadece tarihsel olayları sıralamakla kalmıyor, aynı zamanda Kürt milliyetçiliğine karşı alternatif bir pozisyon alan Kürt Ülkücülerini düşünsel ve duygusal olarak da anlamaya çalışıyor. MHP, BBP ve diğer milliyetçi çevrelerde görev almış Kürt isimlerin biyografileri, örgütsel ilişkileri ve ideolojik çerçeveleri kitaba yansıyor.

Remzi Çayır, İhsan Barutçu, Mehmet Dadak gibi figürlerin fotoğraflarla desteklenen anlatıları, bu kişilerin hareket içindeki yerini görünür kılıyor. Ayrıca Hormek Aşireti lideri M. Şerif Fırat gibi tartışmalı isimlerin yer aldığı bölümlerde, Kürt kimliği ile Türk milliyetçiliği arasındaki tarihsel ilişki sorgulanıyor.

Sorularla Derinleşen Anlatı

Kitapta yer verilen başlıca sorular, yalnızca akademik değil, aynı zamanda toplumsal hafıza açısından da önem taşıyor. 

Bazı dikkat çekici soru ve başlıklar şöyle:

“Bozkürt” kimdir ve nasıl ortaya çıkmıştır?

Türkeş’in liderliğindeki Ülkücü Hareket’e bazı Kürt ve Zazalar neden katıldı?

Diyarbakır’ı Ülkücü ideolojiyle tanıştıran kimdi?

1975 Diyarbakır mitinginde Türkeş neden tankın üzerine çıkarak konuşma yaptı?

M. Şerif Fırat, ‘Kürtlerin Türklüğü’ tezini neden savundu ve bu nedenle mi öldürüldü?

Türkeş, Kürtlere ve Alevilere özel bir gazete mi yayımlattı?

Akademisyenler ve Meraklılar İçin Kaynak Niteliğinde

Kitap, sade ve erişilebilir diliyle yalnızca akademisyenlerin değil, gazetecilerin, araştırmacıların ve siyasi tarihe ilgi duyan genel okur kitlesinin de ilgisini çekmeyi hedefliyor. Arşiv belgeleri, tanıklıklar ve özgün görsellerle desteklenen içerik, Ülkücü Hareket'in Kürtlerle kurduğu ilişkiler üzerine bugüne kadar yapılmış en kapsamlı çalışmalar arasında yer alıyor.

Bozkürt: Ülkücü Kürtlerin Saklı Kalmış Hikâyesi – Biji Türkiye, Türkiye’de hem Kürt meselesine hem de milliyetçi ideolojinin bölgesel etkileşimlerine dair ezberleri sorgulatan ve çok sayıda yeni soruyu gündeme taşıyan önemli bir belgesel-hikâye çalışması olarak değerlendiriliyor.

100 SORUDA ‘BOZKÜRT’

1.    “Bozkürt” kavramına temel oluşturan fikir/eğilim Kürtler/Zazalar arasında nasıl ve ne zaman ortaya çıktı?
2.    Kürt ve Zaza kökenliler, Türk milliyetçiliğini temel alan siyasi partilere niçin katıldı?
3.    Bozkürt kimlikli kimselerin, Türk ve Kürt toplumları arasında ‘çimento’ işlevi görmesi nasıl mümkün olmuştur?
4.    Alparslan Türkeş, Kürtlere ve Alevilere yönelik hangi gazeteyi yayımladı?

5.    “Kürt” Ziya Gökalp ve “Türk” Mustafa Kemal arasındaki ilişki nasıldı?
6.    Ziya Gökalp’in yakın akrabası “bozkürt” kimdi?
7.    Mesut Barzani’nin amcasını astıran “bozkürt” kimdi?
8.    Dersim isyanı sırasında “bozkürtler” hangi tarafta yer aldı, sonuçları ne oldu?
9.    Tanınmış/ünlü “bozkürtler” kimlerdir?
10.    Günümüzde Bozkürtler kendilerini nasıl tanımlıyor, nerede konumlandırıyor?
11.    MHP Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde Kürtleri/Zazaları nasıl kendine çekti, “bozkürtleri” nasıl, ne zaman örgütledi?
12.    Son yarım asırda Bozkürtler, Türkiye’nin bölünme riskiyle karşı karşıya kalmasını nasıl önlemiştir?
13.    Başbakan Yardımcısı Alparslan Türkeş, Diyarbakır’da tankın üzerine neden çıktı?
14.    Bozkürtlerle ilgili müstakil bir kitap çalışmasının bu güne kadar yapılmamış olması, siyasi ve toplumsal tarih yazımı açısından ne anlama geliyor?
15.    Türk milliyetçiliği içinde yer alan Kürtler, kimliklerini nasıl yeniden tanımlamışlardır?
16.    ‘Ben kimim?’ sorusunu soran Kürt gençler, bu süreçte hangi cevaplara ulaşmışlardır?
17.    Kürtlerin Türk milliyetçiliğine yönelmesinde hangi tarihsel, sosyal ve siyasi etkenler rol oynamıştır?
18.    Türk milliyetçiliği, Kürtler arasında nasıl bir kabul görmüştür?
19.    Türk milliyetçiliğinin okullarda öğretilmesi, Kürt gençlerin kimlik algısını nasıl etkilemiştir?
20.    Ders kitaplarında Kürtlerin Türk olduğu savunulması, bu kesimin milliyetçi duygularını nasıl şekillendirmiştir? 
21.    Emperyalist oyunlar ve bölünme riski, Kürtlerin Türk milliyetçiliğine katılmasını nasıl teşvik etmiştir?
22.    Kürtler, emperyalizme karşı verilen mücadelede nasıl bir rol üstlenmiştir?
23.    Osmanlı mirasının Kürtler üzerindeki etkisi nedir ve bu etki nasıl sürmüştür?
24.    Hamidiye Alayları gibi tarihî oluşumlar, Kürtlerin Osmanlı idealine olan bağlılıklarını nasıl güçlendirmiştir?
25.    Kürtlerin büyük şehirlere göç etmesi, siyasi yönelimlerini nasıl değiştirmiştir?
26.    Sol ve sağ ideolojiler, Kürt gençlerin siyasi tercihlerini nasıl etkilemiştir?
27.    Kürt ve Türk birliğini güçlendirmek için gelecekte hangi adımlar atılmalıdır?
28.    Bozkürtler, Türk-Kürt ilişkilerinde nasıl bir misyon üstlenebilir?
29.    ‘Kürtler Türktür’ tezini savunanların ana argümanları nelerdir?
30.    Kürtlerin Türk lehçesi olarak nitelendirilmesi, bu tezin yayılmasını nasıl kolaylaştırmıştır?
31.    Kürtçülük ve Türkçülük arasındaki çatışma, ‘Kürtler Türktür’ tezini nasıl etkilemiştir?
32.    Kürt ırkçılarının bu teze karşı tutumu nedir ve nasıl bir tartışma ortamı yaratmıştır?
33.    Kürtlerin Orta Asya’dan geldiğine dair tarihî kanıtlar, bu tezi desteklemek için nasıl kullanılmıştır?
34.    Kon gazetesinin yayın politikası, Bozkürtlerin seslenişlerini nasıl yansıtmaktadır?
35.    Kon’un ilk sayısındaki Arapça harfli çağrılar, Bozkürtlerin dini ve kültürel kimliğini nasıl ifade etmiştir?
36.    Kon gazetesindeki yazılar, Bozkürtlerin ideolojik mirasını nasıl açıklar?
37.    Kon gazetesinin son sayısı, Bozkürtlerin mücadelelerini nasıl özetlemektedir?
38.    Ziya Gökalp’in Kürt kökenli olması, Türk milliyetçiliği ile Kürt kimliği arasındaki ilişkiyi nasıl şekillendirmiştir?
39.    Gökalp’in Kürtçeyi konuşma ve yazma yeteneğine sahip olması, onun Kürt kimliğiyle nasıl bağdaştırılabilir?
40.    Atatürk ile Ziya Gökalp arasında mesafeli bir ilişki olduğuna dair iddialar, Gökalp’in Kürt oluşuyla bağlantılı mıdır?
41.    Gökalp’in fikirlerindeki dönüşüm (Osmanlıcılık’tan Türkçülüğe geçiş), dönemin diğer aydınları üzerinde nasıl bir etki yaratmıştır?
42.    Süleyman Nazif’in Diyarbakır Valisi olarak Kürt aşiretlerini örgütlemesi, Osmanlı’nın son yıllarında Kürt milliyetçiliğini nasıl etkilemiştir?
43.    Nazif’in Kürt milliyetçiliğine karşı tutumu, dönemin siyasi atmosferini nasıl yansıtmaktadır? 
44.    İngiliz belgelerinde Süleyman Nazif hakkında yapılan değerlendirmeler, onun Kürtlerle ilişkisini nasıl açıklamaktadır?
45.    Dr. Şükrü Mehmet Sekban, ‘Kürtler Türktür’ tezini savunurken hangi bilimsel ve tarihî delilleri kullanmıştır?
46.    Sekban’ın kitabı, Kürtlerin Türk kökenli olduğunu kanıtlamak için hangi kültürel ve dilbilimsel ögeleri vurgulamıştır?
47.    ‘Kürtler Türktür’ tezinin, dönemin siyasi ve ideolojik mücadelelerinde nasıl bir rol oynadığını nasıl değerlendirebiliriz?
48.    Mehmet Şerif Fırat’ın ‘Doğu İlleri ve Varto Tarihi’ adlı kitabı, Kürt meselesini nasıl ele almıştır?
49.    Fırat’ın kitabının bölücü çevreler tarafından yasaklanması, dönemin siyasi iklimi hakkında ne anlatmaktadır?
50.    Fırat’ın şiirlerindeki Türkçülük teması, onun Kürt kimliğiyle nasıl bağdaştırılabilir?
51.    Kürtçülük ve Türkçülük arasındaki çatışma, dönemin aydınları ve siyasetçiler tarafından nasıl algılanmıştır?
52.    Kürtçülerin Türkçülüğe karşı tepkileri, dönemin toplumsal ve siyasi yapısını nasıl etkilemiştir? 
53.    Türkçülük hareketi, Kürtlerin kimliklerini nasıl yeniden tanımlamalarına neden olmuştur?
54.    Bozkürt kavramı, Kürtlerin Türk milliyetçiliği içindeki yerini nasıl açıklamaktadır?
55.    Bozkürtler, Türk-Kürt ilişkilerinde nasıl bir ‘çimento’ görevi üstlenmiştir?
56.    Bozkürtlerin siyasi partilerdeki varlığı, Türk milliyetçiliğinin Kürt bölgelerindeki etkisini nasıl artırmıştır?
57.    Kürtçede var olan Türkçe kelimeler, Kürtlerin Türk kökenli olduğunu savunanların tezlerini nasıl güçlendirmiştir?
58.    Kültürel ve dilsel benzerlikler, Türk-Kürt ilişkilerini nasıl bir araya getirmiştir?
59.    Kürt ve Türk kültürlerinin ortak tarihî mirası, bu iki toplum arasındaki bağları nasıl güçlendirmiştir?
60.    Devlet Bahçeli’nin MHP genel başkanlığı döneminde Bozkürtlerin rolü nasıl değişti?
61.    Bahçeli dönemi, Bozkürtler açısından yeni bir dönemin başlangıcı mı oldu?
62.    MHP’nin Kürt açılımı projeleri, Bozkürtlerin siyasi varlığını nasıl etkiledi?
63.    Kürt kökenli Ülkücüler, MHP bürokrasisinde ve siyasette hangi görevleri üstlendi?
64.    MHP Diyarbakır örgütünün tabelasını indirmesi, Kürt-Ülkücü ilişkilerinde nasıl bir dönüm noktası oldu?
65.    Kürt kökenli Ülkücülerin hazırlanan bildirilere katkısı ne olmuştur?
66.    ‘Ben Kürdüm’ diyebilen Ülkücüler, Türk-Kürt ilişkilerinde nasıl bir değişim sağladı?
67.    Hira Dağı olaylarının ardından Anıttepe’ye dönüş nasıl gerçekleşti? 
68.    Hira Dağı olayları, Bozkürtlerin siyasi ve toplumsal duruşunu nasıl etkiledi?
69.    Bu olaylar, Türk milliyetçiliği ile Kürt kimliği arasındaki ilişkiyi nasıl şekillendirdi?
70.    Şadillili Vedat, Ülkücülüğü Güneydoğu’ya nasıl yaymayı başardı?
71.    Vedat’ın çalışmaları, MHP’nin Kürt bölgelerindeki varlığını nasıl güçlendirdi?
72.    Şadillili Vedat’ın ideolojik mirası, günümüzdeki Bozkürt hareketine nasıl yansımaktadır?
73.    Bozkürtler, PKK propagandasına karşı nasıl bir mücadele verdi?
74.    Kürt kökenli Ülkücüler, terör örgütüne karşı bilinçlendirme çalışmalarında ne tür yöntemler kullandı?
75.    Bozkürtlerin terörün sona ermesi için önerdiği çözüm yolları nelerdir?
76.    Bozkürtler, ilmî yollarla çözüm arayışında nasıl bir rol üstlenmiştir?
77.    Kürt açılımı projeleri, Bozkürtler açısından nasıl bir fırsat yaratmıştır?
78.    MHP’nin Kürt açılımı girişimi, Türk siyasetinde nasıl bir tartışma ortamı yaratmıştır?
79.    Kürt açılımı, Bozkürtlerin siyasi ve toplumsal varlığını nasıl güçlendirmiştir?
80.    Bozkürtler, hem Kürt hem de Türk kimliğini nasıl birleştirmektedir? 
81.    Bozkürtlerin ‘Kürt kardeşlerim’ söylemi, Türk milliyetçiliği içinde nasıl bir yer edinmiştir?
82.    Bozkürtlerin kimlik algısı, Türkiye’nin birlik ve beraberliğini nasıl güçlendirmiştir?
83.    Bozkürtler, Türkiye’nin geleceği için sunduğu öneriler nelerdir?
84.    Bozkürtlerin siyasi partilerdeki varlığı, Türk-Kürt ilişkilerini nasıl etkilemektedir?
85.    Bozkürtlerin Türkiye’nin demokratikleşme sürecine katkısı ne olmuştur?
86.    Bozkürtler, Türkiye’deki ırkçılık ve ayrılıkçı politikalar karşısında nasıl bir direnç göstermiştir?
87.    Bozkürtler, Said Nursî’ye nasıl bir yakınlık göstermiştir?
88.    ‘Biz bu milletin birer nüvesiyiz’ sözü, Bozkürtlerin Türk millî birliğine bakışını nasıl açıklar?
89.    Said Nursi’nin fikirleri, Bozkürtlerin siyasi ve dini yönelimlerini nasıl etkilemiştir?
90.    Bozkürtler, Said Nursi’nin hangi yorumlarını, nasıl benimsemiştir? 
91.    Bozkürtlerin PKK terörüne karşı Kürt toplumu çevresinde ördüğü koruma seti nasıl şekillenmiştir ve nasıl şekil değiştirmiştir?
92.    Türkeş'e "Başbuğ" denmeye Doğu'daki hangi etkinlikten sonra başlandı?
93.    Diyarbakır'ı Ülkücü düşünceyle ilk olarak kim tanıştırdı?
94.    Türkeş'in özel kalemi ve sırdaşı Diyarbakırlı Bozkürt kimdi?
95.    1974'te Ankara'da Ülkücü kurultayında Diyarbakırlı Kürt şairin şiirini kim okudu; bunu Türkeş nasıl karşıladı?
96.    Ülkücü Hareket'in Kürtler üzerindeki etkisi zamanla nasıl değişti?
97.    Akrabaları "dağa çıkan" BBP'li Bozkürtler kimler?
98.    Bozkürtlerin PKK karşıtı duruşları toplumsal yapıyı nasıl şekillendirdi?
99.    "Bozkürt" terimi 1990'lar sonrası hangi toplumsal değişimlere ışık tuttu ve nasıl evrim geçirdi?
100.    Bozkürtler, PKK sonrası dönemde Kürt gençlerine nasıl ışık olabilir?