Bir ekonomik kriz anatomisi, kazananlar ve kaybedenler
4,5 ay önce göreve gelmesiyle dolardaki füze gibi yükselişi durduran TCMB Başkanı'nın gece yarısı operasyonu ile görevden alınması sonrası dövizin ve borsanın ateşinin yükselmesi 85 milyon insan 22 Mart Pazartesi yeni bir ekonomik buhrana gözlerini açtı. Krizin kodlarını, kazanan ve kaybedenlerini ekonomi basınının duayen ismi Bayram Başaran, AKAJANS için kaleme aldı.
BAYRAM BAŞARAN >> EKO-ANALİZ
(AKAJANS) - Elbette ki her ekonomik faaliyetin kazananları ve kaybedenleri vardır değil mi? Ekonomik krizde bir ekonomik faaliyet, bunun da kazananları var ve kaybedenleri olacak… Pasta büyümemişse ve mevcut pasta paylaşılacaksa birileri pastadan çok pay alıyorsa birileri de hakkından az alacak…
Kazananları ve kaybedenleri belirlemek için önce krizin anatomisine bakmak lazım…
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı'nın (TCMB) 2 gün önce gece yarısı değişmesiyle dün gece 8,47'ye tırmanan dolar/TL, bu sabah önce 7,70'in altını gördü. Sonrasında yeniden 7,95'in üzerine sıçradı. Akabinde öğleden sonra ise önce 7.85'e geriledi, sonra yeniden 7.95'e yüseldi. Geçen haftayı 404 liradan kapatan gram altın kurdaki yükselişin etkisiyle 442 liraya çıktı. Borsa İstanbul'da işlemler sabah saatlerinde iki kez durduruldu. BIST 100 endeksi günü yüzde 9,79 düşüşle kapattı. Türkiye'yi bu noktaya getiren krizin kodlarını, kazanan ve kaybedenlerini ekonomi basınının duayen ismi Bayram Başaran, AKAJANS için kaleme aldı.
Dolardaki füze gibi yükseliş nasıl durdurulmuştu?
22 Ekim 2020 saç döküldü, kel göründü 128 milyar dolar satıldı -ki bunun halen kimlere satıldığı bilinmiyor nedense- ekonomik kriz patladı. Bu ekonomi yönetimine güveni sarstı ve doğru bir adımla Ekonomi Bakanı (Maliye ve Hazine Bakanı Berat Albayrak) ve Merkez Bankası Başkanı (Murat Uysal) görevden alındı ya da istifa etti. Yeni bakan (Lütfi Elvan) ve yeni Merkez Bankası başkanı atandı.
Piyasalar yeni ekonomi yönetimine – 128 milyar doların kimlere satıldığı şeffaf olarak açıklanmadı için- sınırlı bir kredi açtı. Dolardaki füze gibi yükseliş durduruldu ve aşağı gelmesi içinde geçtiğimiz cuma yani 19.03.2021 ‘e kadar 8,53 lerden 7,21 lere kadar dolar karşısında TL değer kazandı.
Güven kaybının köşe taşları: Albayrak’a destek açıklaması ile “reform” değil “yardım paketi”
Önce sayın Lütfi Elvan, eski Hazine ve Maliye Bakanı’nı aklayacak ya da haklı çıkaracak açıklamalar yapınca kredisini bitirdi. Ardından da ekonomik reform beklenirken “ekonomi yardım paketi” açıklanınca kredisi iyice azaldı.
Ankara’da kredibilitesi kalan tek kurum Merkez Bankası ve Başkanı sayın Naci Ağbal kaldı. Çok zaman geçmeden bir gece -bize göre ansızın- Ağbal görevden alındı.
Herkeste bir şok, hepimizde bir şok. Mesela ben 2 gece ben uyuyamadım uyuyamadım. Neden mi? Sinir ve stresten. Hem de bankalarda bir kuruş döviz tevdiatım olmadığı bir kuruş döviz borcum olamadığı halde…
Üç günde yüzde 10 fakirleşmek…
Çünkü pazartesi piyasalar açıldığında ben de dahil 84 milyon vatandaşımız fakirleşecekti. Üç günde elindekinin yüzde 10’nun kaybedecekti. Elinde olmayan da daha da kötü duruma düşecekti.
Beklediğimiz gibi de oldu dolar 7.21 TL’den 8,50’lere geldi 7.90 seviyelerinde demirledi. Faizler 20’lere ulaşmadan da bu seviyelerin altına gelmesi zor görünüyor…
Cevap bekleyen sorular
Şimdi başlayalım sormaya…
1- Piyasaların kredi açtığı güvenini yeni yeni kazanmaya başlayan Merkez Bankası Başkanı nedensiz yere görevden alınınca doların fırlayacağı bilinmiyor muydu ?
2- “Bilmiyorduk” derlerse kesinlikle inanmayın. “Bilmiyorduk” dediklerinde de inanıyorsanız vay halimize. Neden mi? Sokataki simitçinin bile Merkez Bankası Başkanı ansızın alınınca dolar fırlar dediği bir ortamda bizi yönetenlerin cahilliği ortaya çıkar. İşte en kötüsü gerçekten budur.
3- Biliniyorsa 84 milyona neyin karşılığı bilerek bu krizin faturası kesildi?
4- Siyaset neyin karşılığı 84 milyona ekonomik kriz faturası kesti?
Bu sorulara kim nasıl cevap verecek bilmem ama bence kimse vermeyecektir emin olun…
Kim kaybetti, kim kazandı?
Şimdi gelelim kimler kazandı kimler kaybetti oyununa…
Bankalarda 12 Mart 2021 itibariyle 259 milyar dolarlık döviz tevdiatı var. -Küsuratı boşverin canım, giren kazığın yanında milyon doların hesabı mı olur- :
1- Bunun 74 milyar doları şirketlerin… Bir kere bunlar kazandı. Merak ediyorum bu şirketler kimler acaba?
2- Geri kalan 184 milyar doları olan gerçek kişiler kazandı? Kimler bunlar acaba? Bunlar 1000 dolar 2000 dolarlar hatta 5000 dolar hesabı olanları katmayın… 10.000 dolar ve üzerinde parası olan kaç mudi var ve bunların işleri ne ya da ne iş yapıyorlar?
3- Asıl büyükler var var büyükler…. Asıl büyük kazananlar var. Kimler mi hepiniz biliyorsunuz canıııım! Devletten alacağı olan besleme müteahhitler mesela 5’i bir yerdeler, hani hava limanlarını oto yolları, sarayları yapanlar…
4- Bir de devlete dolar bazında hizmet ve mal satanlar var…
5- Bir de Merkez Bankası Başkanı’nın gecenin 04.30’unda değişmesini isteyenler. Bu konuda baskı kuranlar. Onlar için de kaçınılmaz bir fırsat. Günahlarını almayayım manipülasyon yapıp yapamadıklarını bilmem ama insanın aklına gelmiyor değil hani. Daha önce 2001 krizinde çok küçük çapta da olsa bunu yaşamıştık ve yapan da mahkemece mahkum edilmiş, cezalandırılmıştı.
Şimdi bunu araştıracak savcı var mı yok mu bilemem o zaman ilgili kişiye ceza kesilmişti…
Haaa bu hengamede kaybedeni unuttuk ya… 84 milyon Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı… Bakın bundan adım gibi eminin işte….
Bakmadan Geçme
